Bi Zirrikitu

Fisika kuantikoko ezaugarri nagusietako bat Egoera Gainezarpena da. Honi esker ulertu ahal izango ditugu, formalitate apur batez, Schrödingerren katuaren paradoxa, Bell teorema, edo mekanika kuantikoaren beste hainbat ondorio nagusi. Mekanika kuantikoko beste hainbat ezaugarri bezala, matematika abstraktu baina oso arruntez ondo uler daiteke. Gainezarpen Kuantikoa (ingelesez quantum superposition , edo gazteleraz superposición cuántica ) da sistema baten egoera bat non bere ezaugarri fisikoek balio jakin bat ez duten. Gainezarpen honi esker esan genezake, ziurgabetasun printzipioari buruzko gure blog sarreretan esaten genuen bezala, objektu baten posizioak edo abiadurak, bietako batek, balio jakinik ez duela. Baina posizioa eta abiadura ez dira behagarri aproposak gainezarpen kuantikoa ulertzeko. Magnitude fisiko jarraiak direnez (edozein balio posible izan dezakete) matematikoki aztertzeko zail xamarrak dira. Badaude behagarri aproposago batzu, neurtzen den magnitude fisikoak bi ba

Sartu ote daiteke 5 metroko makil bat 4 metroko etxola batetan? Zaila dirudi, baina erlatibitate bereziaren luzeren uzkurdurak aukera ematen du. Baina honek ondorio oraindik harrigarriagotara garamatza. Aurreko blog sarrera batean ikusi genuen nola abiada biziz mugitzen diren ordularietan denbora motelago pasatzen den. Argiaren abiaduraren konstantzia dela eta, geldirik dagoen pertsona batek mugimenduan dagoen beste batengan honako aldaketak nabarituko ditu: ordulariak motelago dabiltza eta distantziak txikitu egiten dira. Distantzien txikitzea, edo luzeren uzkurdura, aurreko blog sarreran erabili genuen adibidearen oso antzekoekin ikus daiteke. Trigonometria bera erabili behar da, eta ondorioa oso antzekoa da: tren barnean eserlekutik eserlekura metro bat dagoela neurtzen bada, trena martxan dagoela kanpotik distantzia bera neurtzen bada emaitza txikiagoa jasoko da, metro bat baino gutxiagokoa. Baina honek paradoxa txundigarri berri batera garamatza, denboraren dilatazioa edo luzeren

Aurreko batean ziurgabetasun printzipioa kualitatiboki azaldu genuen, baina gai izango al ginateke printzipio bera kuantitatiboki azaltzeko? Fisika kuantikoaren matematika abstraktua zertxobait sinplifikatu beharko dugu, baina iritsiko gara ondorio nagusietara. Erlatibitate bereziaren kasuan azaldu genuen nola bere emaitza nagusiak oso oinarrizko printzipiotatik eta trigonometria apur batekin lor zitezkeen. Fisika kuantikoaren kasuan ezinezkoa zaigu azalpen kuantitatiboak ematea matematika abstraktua erabili gabe. Nola nahi ere, fisika kuantikoan erabili ohi den matematika nahiko xinplea da, nahiz eta oso abstraktua izan. Ziurgabetasun printzipioaren atzean dagoen matematika azaltzen saiatuko gara. Lehenik eszenatokia aurkeztuko dugu eta ondoren aktoreak. Eszenatokia Hilbert espazioa deritzon bektore eremu berezi bat da. Bektore eremuak ulertzeko, lehenik eremu eskalarrak ikus ditzakegu, ezagunagoak bait zaizkigu. Telebistako eguraldi emanaldietan, isobara mapa bat ikusten dugun ba